Filozofia antyczna w pierwotnym chrześcijaństwie

Praca nosi tytuł: „Filozofia antyczna w pierwotnym chrześcijaństwie”. Została podzielona na cztery rozdziały. W rozdziale I jest przedstawione nowe rozumienie filozofii starożytnej, niezbędne dla właściwego zrozumienia pism Ojców Kościoła. Postaramy się wykazać, że do istoty filozofii antycznej przynależy praktyczny wymiar ćwiczeń duchowych, a nie tylko spekulatywne rozważanie nad rzeczywistością, zaś głównym celem filozofii starożytnej było doprowadzenie człowieka do doskonałości. Omówimy problem doskonałości rozumianej jako wolność od namiętności, z których największą jest lęk przed śmiercią. Rozdział II jest poświęcony problematyce prawdy w filozofii antycznej. Analizując kolejno pisma św. Pawła, św. Justyna i Tertuliana postaramy się znaleźć odpowiedz na pytanie czy w filozofii antycznej są elementy pełnej Prawdy, a jeśli tak, to jakie jest ich źródło? Zatrzymujemy się zatem nad tematem „naturalnego objawienia” u św. Pawła, Logos i spermata tou logou u św. Justyna i Tertulianem uważanym rzekomo za pisarza antyfilozoficznego. W rozdziale III, bazując na wynikach poprzednich rozważań określamy, jaką część Prawdy zawiera filozofia antyczna. Dokonamy tego patrząc przez pryzmat celu, jaki stawia sobie filozofia – wyzwolenie się z namiętności. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie: na ile owa pars veritatis pozwala osiągnąć człowiekowi doskonałość. Ostatni, IV rozdział obejmie zagadnienie, na ile kultura grecka była użyteczna dla Ojców. W tej analizie utilitas greckiej paidei w niewielkim stopniu zatrzymamy się nad św. Pawłem, którego nie rozpatruje już szerzej w tym kontekście sam Karłowicz. Pokażemy, że Apostoł Narodów jest bardzo wczesnym pisarzem chrześcijańskim i nie konfrontował się jeszcze tak bardzo z filozofią antyczną, jak czynili to jego następcy. Pokażemy, że św. Justyn i Tertulian widzieli miejsce dla filozofii antycznej także po Objawieniu się Jezusa Chrystusa. Idąc za Karłowiczem poszerzymy nasze rozważania o św. Klemensa Aleksandryjskiego, który pozostaje prekursorem przeniesienia na grunt chrześcijaństwa filozofii starożytnej w wielu jej aspektach. Praca jest zatem poświęcona św. Pawłowi oraz Ojcom Kościoła, a głównie św. Justynowi, Tertulianowi i św. Klemensowi Aleksandryjskiemu oraz ich stosunkowi do filozofii antycznej.

Grzegorz Zakrzewski