Współczesne rozumienie pojęcia międzynarodowego prawa gospodarczego

Bartosz Ziemblicki

Analiza dorobku doktryny pokazuje, że poglądy na temat zakresu międzynarodowego prawa gospodarczego i jego rozumienia są bardzo rozbieżne. Nie oznacza to jednak, że nie jest możliwe zrekonstruowanie jasnej i logicznie uzasadnionej definicji tego pojęcia. Międzynarodowe prawo gospodarcze jest współcześnie pojęciem interdyscyplinarnym, bynajmniej nieograniczającym się do podsystemu prawa międzynarodowego publicznego. W ocenie autora dla przynależności regulacji prawnych do tej gałęzi prawa decydujące jest łączne spełnienie trzech warunków: po pierwsze, są one szeroko rozumianym prawem (także soft-law), po drugie, muszą regulować stosunki międzynarodowe (nawet jeśli formalnie są prawem krajowym) i po trzecie związane są z obrotem gospodarczym. Tak rozumiane międzynarodowe prawo gospodarcze jest pojęciem szerszym niż prawo międzynarodowe gospodarcze (wynikające wyłącznie ze źródeł międzynarodowych) oraz prawo gospodarcze międzynarodowe (będące częścią prawa prywatnego międzynarodowego), obejmuje bowiem normy dotyczące międzynarodowego obrotu gospodarczego, niezależnie od źródeł ich pochodzenia. Nie może być ono uznane za część prawa międzynarodowego publicznego, dlatego że obejmuje normy prawa krajowego, a ponadto zawiera regulacje zarówno publicznoprawne, jak i prywatnoprawne. Prawo prywatne międzynarodowe w części odnoszącej się do zagadnień gospodarczych oraz międzynarodowe prawo biznesu także stanowią elementy składowe tej gałęzi prawa. Z kolei transnarodowe prawo gospodarcze w rozumieniu Jessupa można uznać za pojęcie tożsame z międzynarodowym prawem gospodarczym, choć znacznie rzadziej używane. Na międzynarodowe prawo gospodarcze składa się porządek o olbrzymiej materii, rozbudowanym systemie podmiotów, źródeł i norm. Dlatego na potrzeby badań i dydaktyki warto je podzielić na międzynarodowe prawo gospodarcze publiczne oraz prywatne, choć podział ten nie zawsze będzie ostry. Obie podgałęzie można oczywiście dzielić dalej. Przykładowo międzynarodowe prawo gospodarcze publiczne obejmuje co najmniej międzynarodowe prawo handlowe, międzynarodowe prawo fi nansowe i monetarne, międzynarodowe prawo inwestycyjne i międzynarodowe prawo rozwoju.